Գործնական քերականություն

Կարդա՛
Ածական անուն կամ ածական են կոչվում առարկայի հատկություն կամ վերաբերություն ցույց տվող բառերը:
Ածականները պատասխանում են ինչպիսի՞, որպիսի՞, ո՞ր հարցերին:
Ածականը չթեքվող խոսքի մաս է, այսինքն չի հոլովվում, որոշիչ հոդ չի ստանում:
Բայց խոսքի մեջ կարող է հանդես գալ գոյականաբար, այդ դեպքում ածականը ստանում է որոշիչ հոդ և գոյականի նման կարող է հոլովվել եզակի և հոգնակի թվով, օրինակ՝ Կարմիրը նրան շատ  է սազում:


Վարժ. 1. Տրված ածականները նախադասությունների մեջ գործածիր գոյականաբար՝ սև, խոշոր:


Ածականը նախադասության մեջ կարող է գործածվել որպես ստորոգյալի բաղադրիչ: Օրինակ՝ Մեր դպրոցը մեծ է:
Կան բառեր, որոնք հավասարապես կարող են հադես գալ և՛ որպես գոյականներ, և՛ որպես ածականներ: Օրինակ՝ աղքատ, ծանոթ, ցուրտ, ծովային և այլն: Օրինակներով

Սևը քեզ շատ է սազում։

Խոշոր երկինքը շատ սիրուն է։

Վարժ. 2 Գրի՛ր տրված ածականների կազմությունը՝ հողե, նոր, մաքուր, կիսախուփ,  անգույն:

հողե — պարզ

նոր — պարզ

մաքուր — պարզ

կիսախուփ — բարդ

անգույն — ածանցավոր


Վարժ. 3 Կազմի՛ր  կապակցություններ՝ գրելով ածականներ և գոյականներ:
Ա. Մարմարյա, մրգառատ,  փարթամ, գյուղական, շինծու:
Բ. Գետակ, զգեստ, միտք, երազ:

Մարմարյա-մարմարյազգես, մրգարատ-այգի, փարթամ-
Վարժ. 4 Միացրե՛ք բառերը՝ կազմելով ածականներ:
Առյուծ և սիրտ-առյուծասիրտ
արև և շող-Արևաշող
տերև և  փուշ-տերևափուշ
պսակ և ձև-պսակաձև
ձայն և վիշապ-վիշապաձայն
թույր և ձյուն-ձյունաթույր
շեկ և հեր-շիկահեր
գունդ և ձև -գնդաձև

ՄԹՆՇԱՂ

Ես սիրում եմ մթնշաղը նրբակերտ,
Երբ ամեն ինչ երազում է հոգու հետ,
Երբ ամեն ինչ, խորհրդավոր ու խոհուն,
Ցնորում է կապույտ մութի աշխարհում…
Չկա ոչ մի սահման դնող պայծառ շող,
Աղմուկի բեռ, մարդկային դեմք սիրտ մաշող.—
Հիվանդ սիրտըդ չի՛ տրտնջում, չի՛ ցավում,
Որպես երազ մոռացումի անձավում.
Եվ թվում է, որ անեզր է ամեն ինչ —
Ու ողջ կյա՛նքդ — մի անսահման քաղցր նինջ…

Տնային աշխատանք

բ) 4

դ) 12

բ) 795

դ) 53000

բ) 141 246

դ)  20 026

բ) 25=52

դ) 147=1471

335 — բաղադրյալ, 642 — բաղադրյալ, 601 – պարզ

բ) 64

դ) 25

բ) 25

դ) 240

բ) 102

դ) 106

144= 24x32

256=27

333=32x37

1728=26x29

10000=24x54

4096=212

բ) 16=42

դ) 1428=1428

129

(312)3

բ) 81>18

դ) 4096>128

բ) 38 416< 65 536

դ) 10 000 000 000< 90 000 000 000

ՇԻՐԱԿԻ ԴԱՇՏԵՐԻՑ

Աստղերն են ժպտում լուսեղեն նազով,
Խաղաղ դաշտերը մութն է համբուրում.
— Ես կախարդված եմ միշտ նույն երազով,
Միշտ նույն ցնորքն է իմ սիրտը այրում։
Մոտեցած երկնից աստղերը պայծառ
Ժպտում են խաղաղ քո աչքերի պես.—
— Իմ լքված սրտի կարոտը անծայր
Ամեն ինչի մեջ որոնում է քեզ…

  • Էլ. բառարանի օգնությամբ բացատրել բառերը՝ անծայր, ցնորք, լուսեղեն:

անծայր — ծայր չունեցող

ցնորք — երազ

լուսեղեն — լույս արձակող

  • Դուրս գրել և բացատրել փոխաբերաբար օգտագործված նախադասությունները:

Աստղերն են ժպտում լուսեղեն նազով,

Այս նախադասությունը նկարագրում է մթության մեջ գտնվող աստղերը։


Խաղաղ դաշտերը մութն է համբուրում.

Այս նախադասությունը նկարագրում է, թե ինչպես են դաշտերը մտնում մթության մեջ։

Մոտեցած երկնից աստղերը պայծառ

Այս նախադասությունները նկարագրում է, թե ինչպես են աստղերը պայծառ։


Ժպտում են խաղաղ քո աչքերի պես.—

Այս նախադասությունը բնութագրում է աստղերին։

— Ես կախարդված եմ միշտ նույն երազով,

Այս նախադասությունները նկարագրում են այդ հերոսի կրկնվող երազը։

Միշտ նույն ցնորքն է իմ սիրտը այրում։

Այս նախադասությունը նկարագրում է այդ հերոսի այրված երազը։

— Իմ լքված սրտի կարոտը անծայր

Այս նախադասությունը նկարագրում է հերոսի կարոտը։


Ամեն ինչի մեջ որոնում է քեզ…

Այս նախադասությունը նկարագրում է հերոսի կարոտը։

  • Ինչպես կբացատրես այս միտքը՝ Խաղաղ դաշտերը մութն է համբուրում;

Այսինքն դաշտերը արդեն մթության մեջ են մտել։

  • Ինչպիսին էին Շիրակի դաշտերը, նկարագրի՛ր ըստ բանաստեղծության:

Ըստ բանաստեղծության դաշտը լուսավոր էր ։

  • Առանձնացրու բնության նկարագրությունը և հոգեվիճակ արտահայտող տողերը:

Բնության

Աստղերն են ժպտում լուսեղեն նազով,
Խաղաղ դաշտերը մութն է համբուրում.

Հոգևոր

Ես կախարդված եմ միշտ նույն երազով,
Միշտ նույն ցնորքն է իմ սիրտը այրում։

Իմ լքված սրտի կարոտը անծայր
Ամեն ինչի մեջ որոնում է քեզ…

Հայոց լեզու 29․01․2024

1.Շարունակի՛ր և ավարտի՛ր տասը նախադասությամբ:

Ծովը խաղաղ էր քնած երեխայի նման: Արևը դեռ չէր ծագել, և վաղորդայնի լռության մեջ ինչ-որ խորհուրդ կար: Թվում էր, թե ամբողջ աշխարհն է քնած: Բայց մի մարդ ծովափի խոնավ ավազին նստած էր միայնակ: Ի՞նչն էր այդքան վաղ ծովափ բերել նրան: Նա կորցրել էր իր լավագույն ընկերոջը, ում հետ անց էր կացրել իր ողջ մանկությունը՝ ծովի ափին։ Այդ ընկերոջ հետ կիսել էր իր գաղտիքները, ուրախությունը, ցավը։ Եվ ցավից խելագարված նստել էր ծովի ափին ու խոսում էր ծովի ալիքների հետ։ Հիշում էր միասին անցկացրած յուրաքանչյուր օրը։ Ծովը միակ բանն էր, որի ալիքների ձայնը հանգստացնում էր նրան։

Պատում Սևաբեռթի մասին

Մենք հինգշաբթի օրը առավոտյան շարժվեցինք դեպի Սևաբերդ՝ բարձրունք հաղթահարելու և շրջապատի հետ ծանոթանալու համար։ Սևաբերդը գտնվում է Կոտայքի մարզում։ Շարժվելու ժամանակ մենք խաղում էինք տարբեր խաղեր։ Երբ  հասանք, սկսեցինք վազել դեպի բլուրը։ Այնտեղ մենք տեսանք մի խելացի շուն, որը մեզ օգնում էր բարձունքը հաղթահարել և հետևում էր, որ ոչ մեկ չվնասվեր։ Բլուրից սկսեցինք սահել օղակներով և մոտավոր 1 ժամ հետո մենք ընդմիջեցինք։ Ընդմիջումը տեվեց 15 րոպե և հետո մենք սկսեցինք խաղալ ձնագնդիկ և պատրաստեցին ձնեմարդ։ Երբ արդեն հետ էինք վերադառնում, մի քանի հոգի հոգնած էին, իսկ կեսը՝ քնած։ Ես այդ օրը շատ լավ տպավորություններ եմ ունեցել։

ք ընդմիջեցինք։ Ընդմիջումը տեվեց 15 րոպե և հետո մենք սկսեցինք խաղալ ձնագնդիկ և պատրաստեցին ձնեմարդ։ Երբ արդեն հետ էինք վերադառնում մի քանի հոգի հոգնած էինք, իսկ կեսը քնած։ Ես այդ օրը շատ լավ տպավորություններ եմ ունեցել։